υπηρεσίες

Οι πανάδες είναι δερματικές βλάβες, μεγαλύτερες από τις κηλίδες,  πιο ανοιχτόχρωμες-καφέ ή κιτρινωπές- και με ασαφές σχήμα. Οι πανάδες χαρακτηρίζονται από την αυξημένη παραγωγή και μεταφορά των μελανοσωμάτων στα κερατινοκύτταρα και την αύξηση των μελανοκυττάρων. Εμφανίζονται συνήθως στην περιοχή του προσώπου (μέτωπο, παρειές, άνω χείλος) και οφείλονται σε κάποια ορμονική διαταραχή, την εγκυμοσύνη ή τη λήψη και χρήση φαρμάκων, τα οποία αυξάνουν τη φωτοευαισθησία του δέρματος. Επίσης, ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας εμφάνισής τους είναι η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία γι αυτό και το πρόβλημα γίνεται έντονα ορατό το καλοκαίρι, ενώ του φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες υποχωρούν μερικώς ή τελείως.

Πώς δημιουργούνται οι πανάδες;

Οι πανάδες οφείλονται σε τρεις σημαντικούς παράγοντες. Αυτοί είναι οι ορμονικές διαταραχές, φάρμακα που αυξάνουν τη φωτοευαισθησία και την ηλιακή ακτινοβολία. Αναλυτικότερα:

1. Ορμονικές διαταραχές: Οι πανάδες επηρεάζονται σημαντικά από τις διάφορες ορμονικές διαταραχές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, την κακή λειτουργία του θυρεοειδούς και την εμμηνόπαυση. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι πανάδες που θα εμφανιστούν, εξαφανίζονται συνήθως μερικούς μήνες μετά τον τοκετό. Εάν δεν υποχωρήσουν και επιμείνουν και μετά το τέλος της γαλουχίας, οι πανάδες μπορεί να επιδεινωθούν μετά τη λήψη αντισυλληπτικών. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης παρατηρείται αυξημένη συχνότητα πανάδων και αλλαγές στο χρώμα των σπίλων, γεγονός που οφείλεται στην απάντηση των μελανοκυττάρων στα οιστρογόνα που κυκλοφορόν στον οργανισμό. Μετά τον τοκετό ή τη διακοπή των αντισυλληπτικών μπορεί να σημειωθούν υφέσεις των πανάδων. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις οι πανάδες υποχωρούν μετά την εμμηνόπαυση.
2. Φάρμακα: Υπάρχουν κάποιες κατηγορίες φαρμάκων που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και εμφάνιση των πανάδων στο δέρμα. Αυτά είναι τα αντισυλληπτικά, τα περισσότερα φάρμακα κατά της ακμής, ορισμένα αντιβιοτικά( τετρακυκλίνες, σουλφαναμίδες), τα αντιεπιληπτικά και ορισμένα καλλυντικά σε συνδυασμό με την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

• Η ηλιακή ακτινοβολία: Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντές, ώστε να δημιουργηθούν πανάδες στο δέρμα. Πολλά άτομα δεν γνωρίζουν την επικινδυνότητα της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα και τη βλαβερή επίδρασή της. Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου (UVA) οδηγεί στην υπερλειτουργία των μελανοσωμάτων, με αποτέλεσμα τη θερμική βλάβη του δέρματος.

Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τη δημιουργία πανάδων;

Η πρόληψη για τη μη δημιουργία πανάδων είναι η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο, καθώς είναι ο σημαντικότερος παράγοντας εμφάνισής τους. Όταν είμαστε εκτεθειμένοι στον ήλιο, απαραίτητα είναι η χρήση αντηλιακών προϊόντων, καπέλου και γυαλιών ηλίου. Το αντηλιακό θα πρέπει να έχει δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30 και να γίνεται συστηματική εφαρμογή του.

Πώς διαγιγνώσκονται οι πανάδες;

Οι πανάδες διαγιγνώσκονται εύκολα εξ αιτίας της χαρακτηριστικής τους όψης στο πρόσωπο. Μπορούν να διαγνωστούν και με γυμνό μάτι, παρ’ όλα αυτά η χρήση μαύρου φωτός ή λάμπας Woods(340-400nm) βοηθά σημαντικά στη διάγνωση. Τις περισσότερες φορές διαγιγνώσκονται μικτές πανάδες, δηλαδή πανάδες που εντοπίζονται και στην επιδερμίδα και στις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος. Σπανίως γίνεται βιοψία και αν γίνει, πραγματοποιείται για τον αποκλεισμό υπερμελάγχρωσης του δέρματος.

Με ποιο τρόπο αντιμετωπίζονται οι πανάδες;

Οι πανάδες μπορούν να αντιμετωπιστούν με διάφορους τρόπους. Το φάσμα των θεραπειών αντιμετώπισης κυμαίνεται από τις κοινές τοπικές θεραπείες με κρέμες έως τη δερμοαπόξεση με μικροκρυστάλλους. Αναλυτικότερα οι θεραπείες έχουν ως εξής:

1. Κοινές τοπικές θεραπείες: Στις κοινές τοπικές θεραπείες για την καταπολέμηση των πανάδων εφαρμόζονται αποχρωματιστικές κρέμες που περιέχουν υδροκινόνη, αζελαϊκό οξύ, κογικό οξύ και τοπικά ρετινοειδή. Οι αλοιφές που περιέχουν υδροκινόνη είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές για τη λεύκανση του δέρματος. Εφαρμόζονται τοπικά στις πανάδες δύο φορές τη μέρα και η βελτίωση τους παρατηρείται μετά από 4 με 6 εβδομάδες. Το αποτέλεσμα σταθεροποιείται περίπου στους 4 μήνες. Οι παρενέργειες που ενδέχεται να υπάρξουν είναι ένας προσωρινός ερεθισμός του δέρματος. Μόνο σε περιπτώσεις χρήσης υδοκινίνης σε υψηλές συγκεντρώσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να εμφανιστεί ο κίνδυνος ωχρόνοσης(μόνιμος αποχρωματισμός του δέρματος). Το αζελαϊκό οξύ έχει αντιπολλαπλασιαστική και κυτταροτοξική δράση επάνω στα μελανινοκύτταρα, είναι το ίδιο αποτελεσματικό με την υδροκινόνη με έναν ελαφρώς υψηλότερο δείκτη τοπικού ερεθισμού. Τα ρετινοειδή είναι παράγωγα της βιταμίνης Α και δρουν ενισχυτικά διείσδυσης όταν χρησιμοποιούνται μαζί με τη υδροκινόνη. Οι πιο γνωστές παρενέργειές τους είναι το τσούξιμο, η ξηρότητα και το ξεφλούδισμα.
2. Χημικό peeling: Οι πανάδες καταπολεμούνται με την εφαρμογή του χημικού peeling, στο οποίο χρησιμοποιούνται χημικά διαλύματα, όπως τριχλωροξικό οξύ και γλυκολικό οξύ. Μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες τοπικές θεραπείες και το καλύτερο χρονικό διάστημα έναρξής του είναι μετά το καλοκαίρι. Το χημικό διάλυμα απλώνεται στο δέρμα και προκαλεί ελεγχόμενο χημικό έγκαυμα, το οποίο αφαιρεί τις κατεστραμμένες εξωτερικές στοιβάδες. Δεν απαιτείται αναισθησία, καθώς ο πόνος είναι ελάχιστος. Μπορεί αν ο/ η ασθενής το θελήσει να χρησιμοποιηθεί μια τοπική αναισθητική κρέμα. Η διαδικασία διαρκεί 10 με 15 λεπτά. Καλό είναι να αποφεύγεται σε σκουρόχρωμες επιδερμίδες.
3. Laser CO2: Με τη χρήση του Laser CO2 επιτυγχάνεται η αφαίρεση του τμήματος του δέρματος που παρουσιάζονται οι πανάδες. Πριν και μετά τη θεραπεία με laser CO2 θα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο για 4 με 6 εβδομάδες, καθώς και κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Με τη χρήση laser CO2 μειώνεται ο βαθμός ανάπτυξης των πανάδων, παρ’ όλα αυτά δεν εμποδίζεται η ανάπτυξη νέων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιφανειακών βλαβών ανταποκρίνεται γρήγορα και υποχωρούν συνήθως από την πρώτη θεραπεία. Κάποιες μπορεί να χρειαστούν και δεύτερη συνεδρία και σπανίως τρίτη. Και στην περίπτωση του laser, όπως στο χημικό Peeling, καλό είναι να μην εφαρμόζεται σε σκουρόχρωμες επιδερμίδες.
4. Fractional laser CO2: Η εφαρμογή αυτής της θεραπείας ενδείκνυται για τις πιο βαθιές πανάδες, καθώς η δέσμη του laser εισχωρεί εις βάθος στον υποδόριο ιστό.
5. Δερμοαπόξεση με μικροκρυστάλλους: Σε αυτή τη θεραπεία εφαρμόζεται τοπικό σκεύασμα λευκαντικών ουσιών με συστατικά την υδροκινόνη, την ισοτρετινοίνη, την κορτιζόνη, το αζελαϊκό οξύ και τη βιταμίνη C.

Συχνές ερωτήσεις

• Σε ποια σημεία του σώματος εμφανίζονται συχνότερα οι πανάδες;

Οι πανάδες εμφανίζονται κυρίως στο πρόσωπο (μέτωπο, παρειές, άνω χείλος, μύτη) και κάποιες φορές στο λαιμό και την εξωτερική πλευρά των βραχιόνων. Παρουσιάζονται σε μεγαλύτερο ποσοστό στις γυναίκες και σε άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα, λόγω της αυξημένης παραγωγής μελανίνης.

• Οι πανάδες έχουν σχέση με τις κηλίδες που εμφανίζονται στο δέρμα με το πέρασμα των χρόνων;

Οι κηλίδες των ηλικιωμένων εντοπίζονται κυρίως στα χέρια, αλλά μπορεί να υπάρχουν και στα πόδια, την πλάτη, το πρόσωπο. Δεν σχετίζονται με τις πανάδες, καθώς δημιουργούνται από υπερτροφικά μελανοκύτταρα λόγω γήρανσης του δέρματος και έχουν χρώμα καφέ ή μαύρο.

• Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι πανάδων; Ποιοι είναι αυτοί;

Οι πανάδες διακρίνονται σε 4 τύπους, με βάση τον αποχρωματιμό ή τον υπερχρωματισμό των σημείων που εμφανίζονται:

1. Επιδερμικός τύπος: Εκδηλώνεται στις επιφανειακές στοιβάδες του δέρματος, με την παρουσία περίσσιας μελανίνης.
2. Δερματικός τύπος: Χαρακτηρίζεται από την παρουσία μελανοφάγων, κυττάρων που τρώνε τη μελανίνη, στο κυρίως δέρμα.
3. Μικτός τύπος: Ο μικτός τύπος συνδυάζει τον επιδερμικό με το δερματικό τύπο.
4. Ανώνυμος τύπος: Παρουσιάζεται σε άτομα με σκούρα επιδερμίδα και χαρακτηρίζεται από την περίσσια ποσότητα μελανοφάγων στο δέρμα.